Ngành công nghiệp ca cao truyền thống đang đối mặt với những thách thức lớn về môi trường (như phá rừng, thoái hóa đất, mất đa dạng sinh học) và xã hội (nghèo đói, lao động trẻ em).
Ca cao sinh thái (Eco-friendly/Sustainable Cocoa) ra đời như một giải pháp, hướng đến một chuỗi cung ứng bền vững, có trách nhiệm và có khả năng phục hồi.
I. Xu hướng chính hiện nay
-
Nhu cầu từ người tiêu dùng tăng mạnh:
-
Người tiêu dùng, đặc biệt là thế hệ Millennials và Gen Z, ngày càng quan tâm đến nguồn gốc, tính bền vững và đạo đức trong sản phẩm họ mua.
-
Họ sẵn sàng trả giá cao hơn cho các sản phẩm chocolate có chứng nhận hữu cơ (Organic), công bằng (Fairtrade), hoặc không phá rừng (Deforestation-free).
-
-
Sự dẫn dắt của các doanh nghiệp lớn trong nước và các tập đoàn đa quốc gia:
-
Các doanh nghiệp lâu năm kinh nghiệm và phát triển mạnh như Mars, Mondelez, Nestlé, Hershey’s , Vinacacao đã cam kết mạnh mẽ về chuỗi cung ứng ca cao bền vững.
-
Họ triển khai các chương trình như Cocoa & Forests Initiative (CFI) với lời hứa chấm dứt nạn phá rừng, thúc đẩy nông lâm kết hợp và cải thiện sinh kế cho nông dân.
-
-
Sự bùng nổ của Chocolate Cao cấp (Fine Chocolate) và Chocolate Đơn Origin (Single-Origin):
-
Thị trường chocolate cao cấp coi trọng chất lượng, hương vị đặc trưng theo vùng miền (terroir) và tính minh bạch.
-
Xu hướng này thúc đẩy các mô hình canh tác bền vững, vì nó gắn liền chất lượng sản phẩm cuối với điều kiện canh tác và sự chăm sóc của người nông dân.
-
-
Ứng dụng Công nghệ và Truy xuất nguồn gốc:
-
Các công ty sử dụng Blockchain, GPS, và AI để theo dõi hạt ca cao từ trang trại đến nhà máy.
-
Điều này giúp đảm bảo tính minh bạch, xác minh các yêu cầu về tính bền vững và ngăn chặn gian lận trong chuỗi cung ứng.
-
-
Tập trung vào Nông Lâm Kết hợp:
-
Đây là xu hướng then chốt. Thay vì trồng ca cao độc canh, nông dân trồng ca cao dưới bóng các loại cây khác (cây lấy gỗ, cây ăn quả).
-
Lợi ích: Cải thiện đa dạng sinh học, chống xói mòn đất, tạo thêm thu nhập cho nông dân, giúp cây ca cao chống chịu tốt hơn với biến đổi khí hậu.
-
-
Nâng cao vị thế người nông dân:
-
Các chương trình tập trung vào đào tạo kỹ thuật canh tác bền vững, nâng cao năng suất và chất lượng.
-
Hỗ trợ tài chính và khuyến khích tín dụng cho các hộ nông dân áp dụng mô hình sinh thái.
-
II. Triển vọng tương lai:
-
Chuỗi cung ứng “Net-Zero” và Chống biến đổi khí hậu:
-
Áp lực đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 sẽ thúc đẩy các mô hình ca cao không chỉ “không phá rừng” mà còn có khả năng hấp thụ carbon (carbon sink) thông qua nông lâm kết hợp.
-
Giống ca cao chịu hạn, chống chịu sâu bệnh tốt sẽ được nghiên cứu và nhân rộng.
-
-
Sự hội tụ của Bền vững, Sức khỏe và Dinh dưỡng:
-
Chocolate không chỉ bền vững mà còn được định vị là một thực phẩm tốt cho sức khỏe (ví dụ: hàm lượng ca cao cao, ít đường, bổ sung vi chất).
-
Các sản phẩm “plant-based” và chocolate hữu cơ sẽ tiếp tục thu hút thị trường.
-
-
Mở rộng Quy mô và Tiêu chuẩn hóa:
-
Ca cao sinh thái sẽ chuyển dần từ một thị trường ngách sang dòng chính.
-
Các tiêu chuẩn và chứng nhận sẽ trở nên phổ biến và khắt khe hơn, không chỉ dừng lại ở “công bằng” hay “hữu cơ” mà bao gồm cả các tiêu chí về bảo vệ đa dạng sinh học và phúc lợi xã hội.
-
-
Sự trỗi dậy của các Vùng sản xuất mới:
-
Tây Phi (Ghana, Bờ Biển Ngà) với hiện trạng biến đổi khí hậu và bệnh dịch làm ảnh hưởng nặng đến chất lượng và năng suất thì tại các quốc gia ở các khu vực như Đông Nam Á (Indonesia, Việt Nam), Nam Mỹ (Ecuador, Peru) có cơ hội phát triển ngay từ đầu với mô hình bền vững và đang thúc đẩy sản xuất canh tác theo mô hình sinh thái tuần hoàn.
-
-
Hợp tác Công-Tư sâu rộng:
-
Các dự án bền vững sẽ không còn là nỗ lực đơn lẻ của từng công ty. Sự hợp tác giữa chính phủ, doanh nghiệp, tổ chức phi chính phủ (NGO) và các viện nghiên cứu sẽ trở nên quan trọng để giải quyết các thách thức mang tính hệ thống.
-
-
Kinh tế tuần hoàn trong ngành ca cao:
-
Tận dụng phụ phẩm từ quá trình chế biến ca cao (ví dụ: vỏ hạt) để sản xuất năng lượng sinh học, phân bón hữu cơ, hoặc thực phẩm chức năng, giúp giảm thiểu chất thải và tăng thêm giá trị kinh tế.
-
III. Thách thức cần giải quyết
-
Chi phí cao: Sản xuất ca cao sinh thái có chi phí đầu tư ban đầu cao hơn, đòi hỏi sự chia sẻ chi phí trong toàn chuỗi.
-
Quy mô nhỏ lẻ: Đa số nông hộ có diện tích nhỏ, việc tập hợp và quản lý để đáp ứng tiêu chuẩn là một thách thức.
-
Rào cản kỹ thuật và tài chính: Nông dân khó tiếp cận vốn và kỹ thuật để chuyển đổi sang mô hình bền vững.
-
“Greenwashing” (Tẩy xanh): Nguy cơ một số công ty lạm dụng các thuật ngữ “bền vững” mà không có hành động minh bạch, cụ thể.
Kết luận
Ngành công nghiệp ca cao sinh thái toàn cầu không còn là một lựa chọn mà đang trở thành hướng đi tất yếu cho sự tồn vong của chính ngành ca cao. Triển vọng là rất tích cực, được dẫn dắt bởi nhu cầu thị trường, sự đổi mới công nghệ và nhận thức ngày càng cao về trách nhiệm môi trường-xã hội.
Tương lai của ngành sẽ được định hình bởi những nỗ lực phối hợp để tạo ra một hệ thống nơi người nông dân có cuộc sống tốt đẹp hơn, các khu rừng được bảo vệ, và người tiêu dùng có thể thưởng thức những thanh chocolate chất lượng với lương tâm trong sáng
