Tổng quan & Triển vọng Ca cao & Sô cô la toàn cầu (5 năm sắp tới)

Tổng quan và Triển vọng

Thị trường sô cô la và ca cao toàn cầu dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng ổn định, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) ước tính khoảng 4-5% trong giai đoạn này.

Ts. Francesco Trần Văn Liêng – Chủ tịch Vinacacao Group (áo vest xám): Nhà sáng lập và điều hành doanh nghiệp 20 năm kinh nghiệm & thành công tại thị trường trong nước và xuất khẩu ca cao, sô cô la (từ trồng, canh tác cây ca cao đến thành phẩm sô cô la) đến 20 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới trong một buổi họp về ca cao, sô cô la cùng ông Watanabe – Chủ tịch doanh nghiệp Nhật Bản 

Quy mô thị trường có thể đạt từ 180-200 tỷ USD vào cuối năm 2030. Sự tăng trưởng này được thúc đẩy bởi các yếu tố chính sau:

1. Các Xu Hướng Tiêu Dùng Chính

a. Sức Khỏe và Phúc Lợi

• Sô cô la có hàm lượng ca cao cao: Người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng sô cô la đen (từ 70% ca cao trở lên) do nhận thức về lợi ích sức khỏe từ chất chống oxy hóa, flavonoid.

• Ít đường và không đường/không thêm đường: Các sản phẩm sử dụng chất tạo ngọt tự nhiên thay thế (stevia, erythritol, monk fruit) sẽ trở nên phổ biến để đáp ứng nhu cầu ăn kiêng và quản lý sức khỏe.

• Sô cô la chức năng: Sô cô la sẽ được bổ sung thêm các thành phần có lợi như probiotics, vitamin, collagen, hoặc các siêu thực phẩm (superfoods) để tăng cường giá trị dinh dưỡng.

b. Tính Bền Vững và Đạo Đức

• Truy xuất nguồn gốc : Người tiêu dùng, đặc biệt là thế hệ Millennials và Gen Z, muốn biết rõ nguồn gốc hạt ca cao. Công nghệ Blockchain sẽ được áp dụng rộng rãi để minh bạch hóa chuỗi cung ứng.

• Ca cao có chứng nhận : Nhu cầu về ca cao được chứng nhận hữu cơ (Organic), Fairtrade, Rainforest Alliance và UTZ sẽ tiếp tục tăng, đảm bảo đời sống công bằng cho nông dân và bảo vệ môi trường.

• Giảm phát thải carbon: Các công ty lớn sẽ đầu tư vào các chương trình nông lâm kết hợp và bù đắp carbon để hướng tới mục tiêu “net-zero”.

c. Sự Đa Dạng và Trải Nghiệm

• Sô cô la thủ công và Nguồn gốc đơn nhất : Thị trường sô cô la cao cấp sẽ phát triển mạnh. Người tiêu dùng sẵn sàng trả giá cao hơn cho sô cô la có hương vị phức hợp, được làm thủ công và biết rõ xuất xứ từ một vùng, một nông trại cụ thể.

• Khám phá hương vị mới : Các kết hợp hương vị độc đáo, lấy cảm hứng từ ẩm thực địa phương (như matcha, hồ tiêu, muối biển, các loại gia vị) hoặc kết hợp với trái cây nhiệt đới sẽ thu hút người tiêu dùng muốn trải nghiệm.

• Sô cô la cho người sành ăn : Mô hình “bean-to-bar” (từ nông trại đến bàn ăn, từ hạt ca cao đến thanh sô cô la) tiếp tục được ưa chuộng, nhấn mạnh vào chất lượng nguyên liệu và quy trình chế biến tinh tế.

d. Sự Tiện Lợi và Đổi Mới Sản Phẩm

• Sô cô la dạng Spread, thanh năng lượng  và đồ uống ca cao: Các sản phẩm sô cô la tiện lợi, dùng ngay, phù hợp với lối sống năng động sẽ tăng trưởng.

• Sô cô la cho các chế độ ăn đặc biệt: Sản phẩm không chứa gluten, thuần chay (vegan), hoặc phù hợp với chế độ ăn keto sẽ ngày càng phong phú.

2. Phân Khúc Thị Trường và Khu Vực Địa Lý

• Châu Á – Thái Bình Dương: Đây là khu vực tăng trưởng nhanh nhất. Mức thu nhập tăng, đô thị hóa và ảnh hưởng của văn hóa phương Tây đang thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ sô cô la, đặc biệt là ở các thị trường như Trung Quốc, Ấn Độ và Đông Nam Á.

• Bắc Mỹ và Châu Âu: Đây vẫn là những thị trường tiêu thụ sô cô la lớn nhất. Tuy nhiên, tăng trưởng chủ yếu đến từ phân khúc cao cấp và lành mạnh, thay vì sô cô la truyền thống. Người tiêu dùng tại đây rất nhạy cảm với các vấn đề về bền vững.

• Mỹ Latinh và Châu Phi: Đây là những khu vực sản xuất ca cao chính, nhưng tiêu thụ nội địa cũng đang bắt đầu tăng lên nhờ kinh tế phát triển.

3. Thách Thức và Cơ Hội

Thách Thức:

1. Biến đổi khí hậu: Ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng ca cao, đe dọa nguồn cung toàn cầu.

2. Bất bình đẳng trong chuỗi giá trị: Nông dân trồng ca cao, đặc biệt ở Tây Phi, vẫn nhận được phần thu nhập rất thấp.

3. Biến động giá nguyên liệu: Giá ca cao thế giới có những biến động mạnh, ảnh hưởng đến chi phí sản xuất.

Cơ Hội:

1. Công nghệ nông nghiệp & Nông nghiệp sinh thái tuần hoàn trong canh tác ca cao bền vững : Ứng dụng công nghệ cao (AI, IoT) để cải thiện năng suất, dự báo sâu bệnh và nâng cao chất lượng hạt ca cao.

2. Nghiên cứu và Phát triển : Phát triển các giống ca cao có khả năng chống chịu sâu bệnh và biến đổi khí hậu tốt hơn.

3. Thị trường ngách : Các sản phẩm sô cô la hữu cơ, thuần chay, hoặc dành cho các chế độ ăn đặc biệt vẫn còn nhiều dư địa để phát triển.

4. Mở rộng thị trường mới nổi: Tiếp cận hàng trăm triệu người tiêu dùng mới ở châu Á và châu Phi.

6 xu hướng chính (2025–2030)

1. Premiumization — người tiêu dùng trả tiền nhiều hơn cho sô-cô-la chất lượng cao, nguồn gốc rõ ràng và trải nghiệm
   Nhu cầu với chocolate cao cấp, single-origin, và sản phẩm artisanal tiếp tục tăng — đặc biệt ở thị trường Bắc Mỹ, châu Âu và tầng lớp trung lưu tại châu Á. Điều này đẩy giá trị trung bình trên mỗi sản phẩm lên.

2. Tăng trưởng phân khúc “sức khoẻ / dark / ít đường / chức năng”
   Người tiêu dùng quan tâm tới lợi ích sức khỏe (dark chocolate, ít đường, thêm thành phần chức năng). Các nhà sản xuất mở rộng danh mục “functional chocolate” (vitamin, prebiotic, v.v.). 

3. Bùng nổ sản phẩm thực vật 
   Sô-cô-la thuần chay/plant-based là phân khúc tăng nhanh (những báo cáo gần đây dự báo tỉ lệ tăng trưởng cao cho vegan chocolate trong những năm tới). Đây không còn là ngách mà là một động lực tăng trưởng rõ rệt. 

4. Sử dụng kỹ thuật số & kênh bán hàng trực tuyến
   Bán hàng trực tuyến, hộp quà đặt trước theo thuê bao, và marketing experience-driven sẽ tiếp tục chiếm phần lớn tăng trưởng bán lẻ, giúp các thương hiệu nhỏ/nhãn riêng vươn lên nhanh. 

5. Rủi ro nguồn cung do biến đổi khí hậu và dịch bệnh cây trồng
   Nhiệt độ tăng, biến động mưa, sâu bệnh và các bệnh như cocoa swollen shoot đang thực sự đe dọa sản lượng ở Tây Phi — khu vực cung cấp >70% lượng ca cao thế giới. Những thay đổi khí hậu đã làm tăng số ngày quá nóng/ẩm gây hạn chế năng suất; báo động về gián đoạn nguồn cung là rất cao. 

6. Áp lực chi phí & giá ca cao biến động — ảnh hưởng đến giá bán lẻ và biên lợi nhuận
   Với nguồn cung dễ tổn thương, giá nguyên liệu và chi phí xử lý/giống/bảo vệ cây trồng có thể tăng, khiến nhà sản xuất phải cân bằng tài chính chi phí sản xuất để đảm bảo giá thành không gây ảnh hưởng mạnh đến người tiêu dùng

Dự báo/nguy cơ cụ thể

• Quy mô thị trường (giá trị): các ước tính khác nhau nhưng cùng xu hướng tăng — ví dụ một số báo cáo đưa thị trường ca cao-sô-cô-la tới ~USD 28–34 tỷ (cho phần ca cao riêng) và hàng trăm tỷ USD cho toàn thị trường chocolate tới 2030 (tùy nguồn và phương pháp). Con số CAGR báo cáo giao động ~3–6%.

• Nguồn cung: Một số mùa gần đây (ví dụ 2023/24, 2024/25) đã có sụt giảm sản lượng ở Bờ Biển Ngà và Ghana do thời tiết bất lợi — điều này có thể dẫn tới chu kỳ giá cao hơn trong những năm tới nếu không có ứng phó hiệu quả.

Khuyến nghị hành động

• Nông dân & tổ chức phát triển nông nghiệp: cần ưu tiên giống kháng chịu nóng và bệnh; áp dụng kỹ thuật canh tác bền vững, đa dạng hóa thu nhập (agroforestry, ca cao hữu cơ phối trộn cây che bóng) và truy xuất nguồn gốc để tiếp cận giá premium. 

• Nhà sản xuất & hãng lớn: đẩy mạnh chuỗi cung ứng bền vững (traceability, mua hợp đồng dài hạn với nông dân), phát triển dòng sản phẩm premium/health/plant-based, và đầu tư vào hedging để giảm rủi ro giá. 

• Nhà bán lẻ: tập trung kênh trực tuyến, gói quà dịp lễ, và storytelling (nguồn gốc, chứng nhận) — đặc biệt hữu hiệu với khách hàng trẻ và tầng lớp trung lưu mới ở châu Á. 

• Nhà đầu tư: cơ hội tốt trong premium chocolate, sản phẩm chức năng và plant-based; rủi ro đòi hỏi đánh giá chuỗi cung ứng (sensitivity analysis với biến động giá ca cao và rủi ro khí hậu).

Kết luận 

• Giai đoạn 2025–2030 tiếp tục là mở rộng về giá trị cho ngành sô-cô-la, kéo theo đa dạng hóa sản phẩm (premium, sức khỏe, plant-based) và số hóa kênh bán hàng. Tuy nhiên, rủi ro nguồn cung do biến đổi khí hậu, bệnh cây và thời tiết cực đoan ở Tây Phi là yếu tố có thể thay đổi cục diện (đẩy giá nguyên liệu tăng và gây thiếu hụt định kỳ). Các bên trong chuỗi cần hành động phối hợp: đầu tư vào bền vững, đa dạng hoá nguồn cung và đổi mới sản phẩm để vừa tận dụng cơ hội, vừa giảm thiểu rủi ro

Giai đoạn 2025-2030, ngành công nghiệp ca cao và sô cô la toàn cầu sẽ chứng kiến một sự chuyển dịch quan trọng:

• Từ sản phẩm đại chúng sang sản phẩm cao cấp và có mục đích.

• Từ hương vị quen thuộc sang trải nghiệm đa dạng và khác biệt.

• Từ quan tâm đến giá cả sang ưu tiên cho sức khỏe, bền vững và đạo đức.

Các công ty nào có thể đáp ứng được những xu hướng này, đặc biệt là trong việc xây dựng một chuỗi cung ứng minh bạch và bền vững, sẽ là những người dẫn đầu trong thập kỷ tới.