Những giống Ca cao đặc sắc phù hợp phát triển tại Việt Nam

Ca cao, nguồn cảm hứng không ngừng cho những người yêu thích hương vị ngọt ngào của sô cô la và đậm đà dinh dưỡng từ các thành phẩm ca cao như bột ca cao, giá trị ca cao chỉ đơn thuần là một loại cây trồng.

Trên toàn thế giới, có rất nhiều giống ca cao khác nhau, mỗi loại đều mang trong mình một câu chuyện và đặc điểm riêng biệt. Chúng ta hãy cùng khám phá những giống ca cao đặc sắc nhất trên thế giới và những đặc điểm nổi bật của chúng.

1. Criollo – Hương Vị Quý Tộc

Criollo được coi là giống ca cao hiếm và quý nhất trên thế giới. Xuất xứ từ khu vực Trung Mỹ, loại ca cao này có hạt mịn, ít đắng và có hương vị phức tạp với các nốt hương hoa, trái cây và hạt. Criollo chiếm chưa đến 1% sản lượng ca cao toàn cầu do cây dễ bị bệnh và yêu cầu điều kiện trồng trọt khắt khe. Các nhà sản xuất sô cô la cao cấp thường săn đón loại ca cao này để tạo ra những thanh sô cô la có chất lượng vượt trội.

2. Forastero – Người Khổng Lồ Mạnh Mẽ

Trái ngược với Criollo, Forastero chiếm khoảng 80-90% sản lượng ca cao thế giới. Giống này có nguồn gốc từ vùng Amazon và nổi bật với hạt ca cao to, cứng cáp và có hương vị đắng đậm. Forastero rất phổ biến trong sản xuất sô cô la công nghiệp do tính ổn định và khả năng kháng bệnh tốt. Tuy không có hương vị phức tạp như Criollo, Forastero vẫn là nền tảng của ngành công nghiệp ca cao.

3. Trinitario – Sự Kết Hợp Hoàn Hảo

Trinitario là kết quả của sự lai tạo giữa Criollo và Forastero, mang đến một sự cân bằng hoàn hảo giữa hương vị và năng suất. Loại ca cao này xuất hiện lần đầu tại Trinidad vào thế kỷ 18 và nhanh chóng lan rộng ra nhiều khu vực khác. Trinitario kết hợp được hương vị phong phú của Criollo với độ bền vững của Forastero, trở thành lựa chọn lý tưởng cho những nhà sản xuất sô cô la tìm kiếm sự đa dạng trong sản phẩm của mình.

4. Nacional – Viên Ngọc Quý Của Ecuador

Ecuador tự hào với giống ca cao Nacional, loại ca cao có hương vị đặc biệt và phức tạp với nốt hương hoa và trái cây nhiệt đới. Nacional từng đứng trước nguy cơ tuyệt chủng nhưng đã được bảo tồn và phát triển nhờ những nỗ lực không ngừng của các nhà trồng ca cao địa phương. Hương vị độc đáo của Nacional đã chinh phục được nhiều người sành sô cô la trên thế giới.

5. Chuao – Hương Vị Huyền Bí

Đến từ ngôi làng Chuao tại Venezuela, loại ca cao này được trồng trong điều kiện đặc biệt với khí hậu và thổ nhưỡng độc đáo. Chuao mang đến hương vị ca cao mạnh mẽ nhưng vẫn rất tinh tế, với các nốt hương trái cây và một chút cay nhẹ. Việc canh tác và thu hoạch Chuao đều được thực hiện thủ công, tạo nên giá trị và danh tiếng đặc biệt cho loại ca cao này.

Mỗi loại ca cao đều mang trong mình những câu chuyện, hương vị và đặc điểm riêng biệt. Từ sự quý tộc của Criollo, sự mạnh mẽ của Forastero, sự cân bằng của Trinitario, sự độc đáo của Nacional cho đến hương vị huyền bí của Chuao, thế giới ca cao là một thế giới đa dạng và phong phú, đòi hỏi sự khám phá và trân trọng.

Hãy thưởng thức sô cô la và cảm nhận từng hạt ca cao, bạn sẽ khám phá được những điều kỳ diệu ẩn chứa trong từng thanh sô cô la mà bạn thưởng thức.

Hiện nay ở Việt Nam (đặc biệt là vùng Đồng bằng sông Cửu Long – ĐBSCL) có ba nhóm chính cây ca cao dựa theo nguồn gốc, cộng thêm các dòng lai mới cho năng suất cao hơn:

1. Nhóm Forastero (chủ lực, dễ trồng, năng suất cao)

• Nguồn gốc: Amazon, Brazil
• Đặc điểm:
  • Cây khoẻ, tán rộng, chịu sâu bệnh khá tốt
  • Hạt có vỏ dày, sản lượng cao
  • Chất lượng hạt ở mức trung bình (phù hợp chế biến công nghiệp, chocolate đại trà)
• Ví dụ giống ở Việt Nam: TD1, TD2, TD3 (Trinidad Selected Hybrids, hay còn gọi TSH), MCC01, MCC02.

2. Nhóm Criollo (chất lượng hảo hạng, nhưng khó trồng)

• Nguồn gốc: Trung Mỹ
• Đặc điểm:
  • Hạt mỏng, hương thơm, vị tinh tế (premium chocolate)
  • Cây yếu, dễ bệnh, năng suất thấp hơn
• Ví dụ: Giống Criollo truyền thống (rất ít ở VN, thường dùng cho lai tạo).

3. Nhóm Trinitario (lai giữa Forastero & Criollo)

• Đặc điểm:
  • Hương vị khá tốt, năng suất trung bình đến cao
  • Chịu bệnh khá
• Ví dụ: Các giống lai TSH 565, TSH 908, TSH 919… được nhập về Việt Nam từ Trinidad.

Một số giống lai mới, phổ biến tại Việt Nam (ĐBSCL)

Lưu ý để đạt năng suất cao

• Mật độ trồng hợp lý: 1.000–1.100 cây/ha
• Trồng xen hợp lý: dừa, cây ăn quả (tạo bóng râm 30–50%)
• Cải thiện giống bằng ghép cành hoặc trồng cây con chuẩn giống
• Quản lý bệnh chính: thối trái đen, nấm Phytophthora, bọ xít muỗi

Kết luận:

Ở ĐBSCL hiện phổ biến nhất là TD1, TD2, TD3 (giống lai Trinitario – Forastero) và MCC01, MCC02, vì chúng thích nghi khí hậu nóng ẩm, cho năng suất khá cao và chất lượng hạt ổn định.

Định hướng phát triển khả thi cây ca cao tại ĐBSCL