Câu chuyện được bắt đầu từ niềm đam mê và khát vọng muốn ca cao Việt Nam có vị trí xứng đáng trên bản đồ ca cao thế giới cho đến chiến lược phát triển Vinacacao (Việt Nam Cacao) là một công ty dẫn đầu ngành với chuỗi giá trị khép kín từ trồng trọt, chế biến, sản xuất và cung ứng ca cao, các thành phẩm chất lượng cao từ ca cao như sô cô la, bột ca cao, bột sô cô la,… từ thị trường Việt Nam đến thế giới
Người khởi sự, đã, đang và luôn cùng đội ngũ, cộng sự, đối tác, khách hàng,… của mình không ngừng phát triển trên hành trình này chính là ông Francesco Trần Văn Liêng: Chủ tịch và cũng là người điều hành thực chiến nhất của Vinacacao.
Việc đặt tên Vinacacao có ngầm ý gì hay chỉ đơn giản cho dễ gọi dễ nhớ?
Ra trường, tôi làm cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với vai trò xuất khẩu gạo cho các nước trên thế giới như Ả Rập, Trung Đông, Mỹ. Năm 28 tuổi tôi là Tổng Giám đốc American Rice, công ty liên doanh với Bộ Nông nghiệp.
Với tôi, Việt Nam có những niềm hãnh diện riêng vì có thể cứu những chính phủ xung quanh khi họ thiếu lương thực. Năm 1979 Việt Nam vẫn còn đói, nhưng đến năm 1989 đã vươn lên là quốc gia đứng hàng thứ 3 về xuất khẩu gạo.
Tôi nghĩ Việt Nam có một nền nông nghiệp mạnh nhưng với ca cao thì mới ở dạng tiềm năng.
Với tôi, Vinacacao sẽ là một thương hiệu lớn của Việt Nam và thế giới. Và với tên gọi này tôi muốn mọi người khi nhắc đến Việt Nam thì nhớ đến ca cao. Tôi muốn cùng Vinacacao vẽ lại bản đồ ca cao thế giới trong đó có Việt Nam.
Việt Nam có những thế mạnh nào để phát triển ca cao?
Việt Nam có đủ các yếu tố thiên thời, địa lợi và nhân hòa cho việc phát triển cây ca cao.
- Thiên thời là người có thu nhập tốt sẽ thích các sản phẩm được làm từ loại cây này. Nó thuộc về những người có gu, tiêu dùng thông thái. Do vậy, đầu ra được giải quyết.
- Địa lợi là đất đai phì nhiêu, thổ nhưỡng tốt, phẳng, mưa nhiều phù hợp với cây ca cao.
- Nhân hòa là người Việt Nam dân số trẻ nên có nhân lực để phát triển ngành công nghiệp này. Chúng ta thấy xu hướng dịch chuyển về nông thôn để khởi sự kinh doanh, phát triển nông nghiệp mới, hiện đại hóa và người trẻ ngày càng có nhiều ý tưởng về làm vườn, nông trại, trang trại khá độc đáo, khác biệt mà vẫn khả thi.
Hơn thế Việt Nam đi sau nên chọn được giống tốt và tận dụng công nghệ của các nước.
Ngoài ra, trong 05 năm gần đây, Chính phủ nhận thấy ca cao là cây chiến lược, nhiều tổ chức quốc tế cũng đang hỗ trợ Việt Nam, như Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ giúp hướng dẫn kỹ thuật và hỗ trợ tài chính để mua giống miễn phí.
Cây ca cao có thể trồng xen canh mà không cần phá bỏ cây khác và không tốn quỹ đất.
Vinacacao đang chế biến từ nguyên liệu thô ra sản phẩm. Vậy nguồn nguyên liệu thu mua của nông dân có tiêu chuẩn nào không? Vinacacao có chương trình gì để trợ giúp họ?
Người trồng ca cao là nông dân cao cấp, có trí thức hiểu biết quy trình mới trồng được. Tôi rất tự hào khi đồng hành cùng họ. Họ ham học hỏi, kiên trì và có tầm nhìn khi chọn lựa cây ca cao.
Trồng ca cao, khi bạn trải qua một đợt tập huấn quy trình từ canh tác, chăm sóc,… bạn giống như trở thành một chuyên gia
Trong năm vừa qua, các tổ chức của USDA dạy cho người dân Việt Nam trồng, chiết cành, hái trái ủ hạt đúng mùi chocolate. Nông dân Việt Nam giờ giỏi những chuyện như vậy.
Do vậy, chất lượng sản phẩm có thể yên tâm được.
Tại Vinacacao cũng có những chuyên gia do Mỹ dạy để khi mua trái biết cách ủ như thế nào.
Chúng tôi cũng có những chuyến tập huấn, hướng dẫn cho nông dân để trồng ca cao theo đúng quy trình, quy chuẩn nhằm tạo ra chất lượng tốt.
Vai trò của Vinacacao hiện giờ chủ yếu thu mua, chế biến, sản xuất.
Quay lại câu chuyện ước vọng của Vinacacao, muốn đẩy mạnh sự phát triển của ngành này ở Việt Nam, không chỉ là mang lại giá trị về tài chính, nguồn lực mà còn mang yếu tố tinh thần đưa Việt Nam vào bản đồ ca cao thế giới.
Vinacacao góp phần tổ chức quy hoạch ca cao theo quy mô công nghiệp như thế nào?
Hiện nay, Chính phủ quy hoạch rất tốt. Bộ Nông nghiệp, Viện Kinh tế phía Nam và Trường Đại học Nông lâm rất giỏi trong việc hoạch định trồng ở đâu, như thế nào, trồng cái gì, giống gì?
Bản thân Vinacacao cũng có chiến lược rõ ràng ở một số vùng thuận lợi như: Đắk Lắk, Đăk Min, Đăk Nông, Gia Lai,… mình sẵn sàng làm thí điểm một nông trường điểm từ đó nhân rộng.
Đầu tư một hecta ca cao là đầu tư về đất, giống, con người để chăm sóc theo đúng kỹ thuật chuyên môn cùng những tiến bộ hiện đại trong canh tác mà Vinacacao luôn mang đến và đồng hành cùng người trồng, từ đó tạo được sản phẩm hạt chất lượng cao và Vinacacao tự tin bao tiêu số hạt đó, giúp người trồng ổn định và an tâm.
Làm một hecta cacao chúng ta phải nhìn đến giai đoạn thu hoạch và tạo ra sản phẩm. Điều này là chiến lược khép kín trong hệ sinh thái của Vinacacao: Từ hạt cacao đến thanh sô cô la, từ trang trại đến bàn ăn. Vinacacao luôn không ngừng phát triển rất phong phú nhiều thành phẩm từ cacao cung ứng cho thị trường trong nước và xuất khẩu.
1 ví dụ dễ hiểu, bạn thấy đấy: Vinamilk không giỏi nuôi bò nhưng họ giỏi trong việc đa dạng hóa sản phẩm.
Vinacacao hiện giờ phân phối trên toàn quốc và xuất khẩu ra nước ngoài chưa?
Vinacacao hiện nay đã phân phối trên toàn quốc, đặc biệt tại hệ thống các nhà ga của sân bay, dòng sô cô la “quốc dân” của Vinacacao được nhiều du khách quốc tế chọn lựa làm quà mang về trong các chuyến đi du lịch, công tác của mình
Trong năm vừa qua, Vincacao xuất khẩu 40 tấn bột cacao chất lượng cao.
Doanh số mỗi năm tăng 100% và sản phẩm có mặt ở các siêu thị lớn Việt Nam trên toàn quốc.
Về mặt lâu dài, Ca cao sẽ đem lại nguồn lợi lớn và có tính ổn định cho người trồng
Chiến lược phát triển ca cao Việt Nam sẽ ngày càng được chú trọng, trong đó Vinacacao đang nỗ lực để đóng góp…
Hiện nay 01 ha ca cao một mùa doanh thu khoảng 100 triệu đồng.
Có thể nói rằng, ca cao là cây mang lại lợi nhuận cao cho người dân tính đến thời điểm hiện tại so với các loại cây ăn trái khác. Đứng ở góc độ người kinh doanh, phân khúc nào có lợi nhuận cao thì chúng tôi sẽ chọn.
Tôi thừa nhận là nhà kinh doanh sẽ thu được nhiều nguồn lợi trong chuỗi giá trị này. Và vì thế, Vinacacao chúng tôi rất tự tin để có kế hoạch đồng hành, hỗ trợ lâu dài cùng người trồng ca cao.
1 ví dụ như sau: Khi nhìn sông Mê Kông, chúng ta sẽ thấy thượng nguồn ít cá tôm nhưng đến hạ nguồn thì nhiều vô kể. Trong kinh doanh cũng thế, nơi tiếp xúc với khách hàng sẽ có nhiều lợi nhuận.
Vinacacao đứng ở vị thế tuyến đầu với khách hàng, đem lại sản phẩm dinh dưỡng chất lượng cao từ hạt cacao cho khách hàng, và vì thế Vinacacao có trách nhiệm với chính hạt cacao của mình, của người trồng.
Phát triển được ca cao không chỉ Vinacacao có lợi mà chính người nông dân cũng có lợi.
Độ phủ của sản phẩm Vinacacao tại thị trường quốc tế là những quốc gia nào?
Vinacacao chủ yếu xuất sang những vùng có nhiều tiền, nhưng công nghiệp chế biến thấp như:
Tiểu vương quốc Ả Rập, Trung Đông, Hàn Quốc…
Thị trường trong nước cũng quan trọng.
Một em học sinh hỏi ăn chocolate thì nó thích ngay, nhưng khi mua thì không biết mua gì và thường không mua đúng chocolate thật mà chỉ là bánh có hương chocolate.
Vinacacao không hoa mỹ nhưng tất cả những gì chúng tôi làm trong suốt 20 năm qua trong sự nghiệp cacao, sô cô la của mình là thật.
Vì sô cô la thật ăn sẽ tan đúng nhiệt độ cơ thể nên đượm đà, phủ đầy lưỡi, còn các loại khác, có dầu cọ ăn nó ngứa, dính răng, sựt sựt…
Nếu sô cô la thật thì giá ko rẻ, đó là quy luật, không có ngon-bổ-rẻ trong ngành công nghiệp này. Còn nếu hàng giả, hàng kém chất lượng, dĩ nhiên là ăn không ngon, chưa kể đến những mặt không tốt ảnh hưởng đến sức khỏe
Như vậy có nghịch lý là anh muốn phổ biến sản phẩm của mình đến người Việt Nam.
Nhưng dân Việt Nam mình thì chưa giàu, mà sô cô la thật thì giá cao.
Anh giải quyết như thế nào?
Thứ nhất tôi chọn phân khúc rõ, không bán đại trà như cà phê.
Phục vụ đối tượng nào phải có sản phẩm đối tượng đó.
Người cao tuổi, cẩn trọng sức khỏe, không ăn đường nhiều thì có dòng ca cao đắng.
Người già họ có người phụng dưỡng, việc mua gói ca cao sáu mươi mấy ngàn không là vấn đề.
Còn với sô cô la, tôi dùng bài toán dung hòa: sản xuất 3 loại, một loại chất lượng cao, ăn không khác chocolate Bỉ, giá cao. Loại chocolate cho người bình thường và chocolate trắng.
Một người không uống được café, bia, rượu… thì uống ca cao.
Bài toán để giải quyết vấn đề này là như vậy.
Có phải xuất thân từ người làm nông nghiệp đã thôi thúc anh đi theo ngành này?
Điều này đúng 80-90%.
Tôi thấy rằng trong xã hội mình giúp người nông dân là tốt nhất, vì họ cần bán sản phẩm của mình.
Trong thời gian làm ở Tổng Công ty Lương thực miền Nam, thu mua lúa gạo, mỗi lần tàu thu mua xuất hàng ngàn tấn gạo giải quyết công ãn việc làm cho hàng trăm ngàn người, giá trị cả tỷ đô la Mỹ khiến tôi hạnh phúc.
Sau đó, tôi chuyển sang ngành tài chánh làm ở Prudential khá lâu.
Nhiều chuyên gia, giáo sư nghĩ làm dịch vụ giàu nhanh điển hình là Singapore.
Nhưng đến năm 1997 thì tình hình lại khác, sau một đêm người Singapore gần như mất hết.
Quan điểm về trọng nông của 100 năm trước đây hay bị đả phá bây giờ đây đang được xem lại.
Năm 2008, một lần nữa cho thấy các quốc gia làm dịch vụ bị chao đảo nhiều vì khủng hoảng.
Việt Nam cũng bị ảnh hưởng nhưng ít hơn vì mình làm nông nghiệp.
Năm 2007 tôi nhận thức rằng, Việt Nam còn khá xa để cạnh tranh về dịch vụ. Trong khi đó mình có nguồn lực về nông nghiệp.
Đây là xu thế của thế giới, khi giàu lên thì người ta có nhu cầu ăn những thức ăn tự nhiên của nông nghiệp cơ bản.
Trong khi đó, ngành nông nghiệp chế biến chẳng hạn như những sản phẩm đột biến gene bị nghi ngờ gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.
Một lý do quan trọng là tôi đã quen về nông nghiệp, nên khi có gợi ý của người bạn thì tôi quan tâm đến ca cao, sau 2-3 năm nghiên cứu, tôi thấy nó có tương lai.
Có tương lai vì cacao này góp phần giải quyết một số căn bệnh của thời đại chẳng hạn như tim mạch.
Người ta có thể tìm đến vang đỏ nhưng giá đắt.
Ca cao còn góp phần giải quyết stress.
Tôi nhận ra được tương lai của ngành này và từ bỏ tất cả những công việc hiện tại để theo đuổi nó.
Và may mắn là cho đến giờ tôi đã làm được. Và luôn tin rằng, trong hành trình sắp tới với khát vọng vẽ lại bản đồ cacao Việt Nam trên thế giới, tôi cùng đội ngũ, cộng sự của mình sẽ làm được với ý chí, sự quyết tâm cùng người trồng, cùng bà con nông dân và sự hỗ trợ từ Chính phủ.
