Trồng trọt, chế biến và sản xuất ca cao đang đối mặt với các thách thức lớn hiện nay trên toàn cầu và ảnh hưởng của sản xuất ca cao đối với môi trường, khí hậu và đa dạng sinh học. Việc hiểu biết về cây, tổng quan hiện trạng, bối cảnh, cấu trúc ngành,.. sẽ giúp chúng ta tìm ra các giải pháp thực tế để giải quyết những thách thức này, để có những tác động đáng kể về kinh tế và công nghiệp này theo hướng bền vững.
- Bối cảnh môi trường
Ca cao là một loại cây đắng – ngọt ở chỗ, trong khi nó đóng vai trò là cây trồng thương mại chính cho nền kinh tế của các nước sản xuất và cung cấp nguyên liệu thô công nghiệp quan trọng cho ngành công nghiệp sô cô la thì lại phải “gánh” trách nhiệm cho hơn 60% nạn phá rừng do hàng hóa nông nghiệp gây ra ở các khu vực sản xuất ca cao ở Bờ Biển Ngà, Ghana và Cameroon kể từ năm 2000. Các loại cây trồng khác, bao gồm cao su, cà phê và cọ dầu, cũng có liên quan đến sự tàn phá môi trường
Tác động môi trường của ngành công nghiệp ca cao được cảm nhận trong toàn bộ chuỗi giá trị, bắt đầu từ việc sản xuất hạt ca cao ở các nước sản xuất và tiếp tục thông qua quá trình chế biến công nghiệp hạt ca cao thành các sản phẩm bán thành phẩm và bánh kẹo.
Việc trồng ca cao nếu thực hiện không đúng phương pháp kỹ thuật canh tác cũng ảnh hưởng xấu đến môi trường thông qua việc đất bị thoái hóa và ô nhiễm do sử dụng hóa chất để kiểm soát cỏ dại, sâu bệnh và cải thiện độ phì nhiêu của đất. Một số nhà nghiên cứu tin rằng việc trồng ca cao có tác động lớn hơn đến môi trường so với các hoạt động của quá trình chế biến hạt ca cao và sản xuất sô cô la.
Ca cao là cây lâu năm có thể cao tới 5–15 m ở những khu vực có lượng mưa quanh năm, tốt nhất là từ 1500 đến 2500 mm mỗi năm và độ ẩm cao, thường là 70–100%. Lượng mưa hàng năm trên 2500 mm có liên quan đến sự gia tăng tỷ lệ mắc các bệnh do nấm như bệnh thối quả đen và bệnh chết sọc mạch, cũng như tình trạng rửa trôi mạnh các chất dinh dưỡng trong đất .
Cây trồng này cũng ưa nhiệt độ từ 18 °C đến 32 °C, điều kiện đất đai đa dạng và mùa khô không quá ba tháng. Cây ca cao tạo ra quả, được gọi là quả dọc theo thân và cành. Quả hình bầu dục, dài từ 12 đến 30 cm và chứa khoảng 30–40 hạt, còn được gọi là hạt ca cao. Hạt cũng có hình bầu dục, dài khoảng 2 cm và rộng 1 cm, và được nhúng trong phần cùi nhầy ngọt chiếm khoảng 40% trọng lượng tươi của hạt. Hạt bao gồm phôi và hai lá mầm (chiếm 86–90% trọng lượng khô của hạt).
Trồng trọt ca cao lâu nay do những người nông dân nhỏ thực hiện với mức đầu vào thấp, thường dựa vào thiên nhiên như lượng mưa, không có hệ thống quản lý dịch hại và bệnh tật thận trọng trên các cánh đồng ca cao, cũng như quản lý độ phì nhiêu của đất đầy đủ, dẫn đến cạn kiệt chất dinh dưỡng trong các cánh đồng ca cao
Theo hệ thống sản xuất ca cao hiện tại, nông dân trồng ca cao ở hầu hết các nước sản xuất chính đều có năng suất thấp và sinh kế kém, buộc họ phải chuyển đổi rừng thành đất nông nghiệp, gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường, khí hậu và đa dạng sinh học
- Sơ lược cây ca cao
Ca cao (Theobroma cacao L.) là một loại cây trồng có ý nghĩa kinh tế to lớn trên toàn thế giới và được trồng chủ yếu ở các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới. Loại cây trồng này hỗ trợ kinh tế cho các nước trồng ca cao, nông dân sản xuất nhỏ và ngành công nghiệp thực phẩm ca cao, sô cô la.
Ca cao cũng được đánh giá cao vì hương vị hấp dẫn và các đặc tính tăng cường sức khỏe của các hợp chất thực vật có hoạt tính sinh học trong hạt ca cao, vốn đã nhận được sự chú ý ngày càng tăng trên toàn cầu trong những năm gần đây.
Ngành công nghiệp ca cao được chia thành hai lĩnh vực:
- Trồng trọt, canh tác và sản xuất ra hạt ca cao
- Chế biến hạt ca cao để sản xuất các sản phẩm bán thành phẩm và thành phẩm
Sâu bệnh, biến đổi khí hậu, độ phì nhiêu của đất thấp, hàm lượng cadmium trong đất cao, … là những thách thức ảnh hưởng đến sản lượng dài hạn của loại cây trồng này.
Theo truyền thống, ca cao được phân loại thành ba (3) nhóm lớn là Forastero, Criollo và Trinitario
Loại thứ tư, Nacional, mọc ở Ecuador và được cho là có nguồn gốc từ khu vực Amazon của Ecuador
Các nhóm ca cao này khác nhau về thành phần hóa học, hình dạng quả và hạt, khả năng kháng sâu bệnh, đặc điểm hương vị, kết cấu và tính chất cảm quan.
Trong các nhóm này có một số giống: Ca cao Forastero, một giống cho năng suất cao hơn và khỏe hơn, cho ra hạt có vị đắng chiếm khoảng 80% hạt ca cao được trồng trên toàn cầu, trong khi Criollo cho ra hạt thơm chất lượng cao hơn và hơi đắng, chiếm chưa đến 5% tổng sản lượng toàn cầu.
Ca cao Trinitario, giống lai giữa Forastero và Criollo, chiếm khoảng 15% sản lượng toàn cầu; trong khi Nacional, mặt khác, là giống ca cao hiếm của Ecuador, chiếm khoảng 2% sản lượng toàn cầu, cho ra hạt có hương hoa nhiều hơn và ít đắng , giờ đây hầu như không tìm thấy nữa bởi một trận dịch bệnh thực vật quét qua Ecuador vào năm 1920.
Ca cao Forastero thường được gọi là “ca cao số lượng lớn”, trong khi ca cao Criollo, Trinitario và Nacional được phân loại là “ca cao hương vị hảo hạng (FFC)” trên thị trường ca cao toàn cầu.
Một nghiên cứu của Motamayor và cộng sự đã đề xuất một phân loại mới về nguồn gen ca cao thành 10 nhóm chính: Marañon, Curaray, Criollo, Iquitos, Nanay, Contamana, Amelonado, Purús, Nacional và Guiana. Theo các tác giả, phân loại mới này phản ánh sự đa dạng di truyền của ca cao mà các nhà lai tạo có thể sử dụng chính xác hơn so với các phân loại truyền thống là Criollo, Forastero và Trinitario. Các nghiên cứu khoa học khác đã được tiến hành để đánh giá sự đa dạng di truyền của ca cao kể từ năm 2008. Phần lớn các nghiên cứu này chỉ giới hạn ở một số ít vị trí địa lý và ba hoặc bốn nhóm ca cao (các loại Criollos, Forasteros, Trinitarios và Nacional hoặc Cacao Nacional Boliviano).
Cần có một nghiên cứu toàn diện kết hợp các phương pháp tiếp cận phân tử và mô hình để hiểu được sự đa dạng di truyền và cấu trúc quần thể của ca cao.
…còn tiếp…
