Thực tế, nhu cầu ca cao đang ngày càng tăng cao nhưng diện tích cây trồng còn hạn hẹp. Theo ước tính, thế giới sẽ thiếu khoảng 1 triệu tấn ca cao. Việt Nam là quốc gia duy nhất ở châu Á sản xuất và xuất khẩu được hạt ca cao lên men chất lượng cao cho các nhà sản xuất socola, đây chính là cơ hội cho Việt Nam nói chung và cho người dân Đăk Lăk nói riêng.
Ca cao được xem là một trong những cây trồng chủ lực của tỉnh và Đắk Lắk cũng là địa phương có diện tích ca cao lớn nhất cả nước. Hiện toàn tỉnh có khoảng 2.078 ha trồng ca cao, trong đó 1.469ha đang cho thu hoạch, năng suất hạt khô bình quân đạt hơn 12,7 tạ/ha, sản lượng bình quân hằng năm đạt 1.525 tấn, 1.867 tấn hạt khô lên men, tập trung chủ yếu tại các huyện Ea Kar, Ea Súp, Krông Ana, Ea H’leo.
Đăk Lăk cũng là địa phương có diện tích cây ca cao nhiều nhất so với các tỉnh miền Trung Tây Nguyên. Theo đại diện Sở NNPTNT tỉnh, phần lớn diện tích ca cao trên địa bàn tỉnh trồng chủ yếu bằng các cây giống đã được Bộ NNPTNT công nhận.
Hiện nay, tại các vùng trọng điểm trồng ca cao của tỉnh đã xây dựng được chuỗi liên kết trong khâu sản xuất với tiêu thụ, góp phần gia tăng giá trị cho cây ca cao và đem lại cho người dân nguồn thu nhập ổn định ở mức 100 – 130 triệu đồng/ha/năm.
Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Đắk Lắk trong thời gian tới, tỉnh định hướng phát triển cây ca cao theo hướng bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và đáp ứng các quy định không gây mất rừng của Liên minh châu Âu cũng như giảm phát thải carbon trong sản xuất.
Chính vì vậy, tỉnh Đắk Lắk đã đồng ý chủ trương để ngành nông nghiệp xây dựng Đề án phát triển ngành hàng ca cao, với mục tiêu là rà soát lại vùng trồng, các khâu từ sản xuất, chế biến đến thị trường, chính sách hỗ trợ.
Trên cơ sở đó, các chuyên gia sẽ đánh giá và đưa ra giải pháp thúc đẩy ngành hàng ca cao phát triển một cách bền vững.
Đồng thời, tìm kiếm, thu hút các doanh nghiệp có năng lực tham gia vào chuỗi giá trị ca cao của địa phương để bảo đảm ổn định đầu ra, giúp nông dân yên tâm canh tác và gắn bó lâu dài với loại cây trồng này
Nhận định từ các chuyên gia cho thấy cacao Đắk Lắk được đánh giá có chất lượng tốt nhất cả nước bởi tỉnh có điều kiện đất đai, khí hậu thổ nhưỡng phù hợp cho cây ca cao sinh trưởng, phát triển tốt.
Tại Đăk Lăk, rất nhiều hộ trồng cây ca cao đã thành công với năng suất thu hoạch 2 – 3kg hạt khô/cây, tương đương 2 – 3 tấn/ha. Với quy mô lớn, năng suất có thể cao hơn nhờ áp dụng những công nghệ tiên tiến từ lựa chọn loại giống tối ưu nhất, áp dụng khoa học kỹ thuật trồng thâm canh cây ca cao…
Khu vực Tây Nguyên nói chung, tỉnh Đắk Lắk nói riêng được đánh giá là nơi có điều kiện lý tưởng để phát triển cây cacao.
Cùng với tính cần cù, ham học hỏi của nông dân và đầu ra thuận lợi, tỉnh Đắk Lắk có nhiều lợi thế, tiềm năng, cơ hội để phát triển cây cacao.
Trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk hiện có khoảng 1.140ha trồng cacao, năng suất đạt khoảng 15,56 tạ/ha, sản lượng cacao bình quân hàng năm đạt khoảng 1.525 tấn. Một số huyện có diện tích cacao lớn như Ea Kar, Ea Súp, Krông Ana, Ea H’leo.
Hơn nữa, cây cacao sinh trưởng và phát triển tốt trên các vùng đất trồng càphê già cỗi, sâu bệnh phải thanh lý, không thể tái canh, vùng đất bạc màu.
Ngoài ra, ca cao là cây ưa bóng, thích hợp trồng xen với các loại cây ăn quả, cây công nghiệp dài ngày hoặc cây lâm nghiệp, không cạnh tranh nhiều với các loại cây trồng khác, góp phần nâng cao thu nhập trên cùng một đơn vị diện tích.
Nếu như năm trước, giá cacao dao động từ 80.000-90.000 đồng/kg thì năm nay, giá cacao tại huyện tăng gấp đôi, từ 150.000-180.000 đồng/kg. Trừ chi phí, người trồng (hộ cá nhân nhỏ lẻ) thu lãi khoảng 250 triệu đồng.
Giá cacao thu mua qua từng năm đều tăng.
Trong những năm qua, được sự quan tâm của Ủy ban Nhân dân tỉnh, huyện, các Liên minh Hợp tác xã tỉnh Đắk Lắk… đã hỗ trợ hợp tác xã về vốn, máy móc, truy xuất nguồn gốc, giúp máy móc, thiết bị của Hợp tác xã tương đối đầy đủ với định hướng sắp tới phát triển từ 10-15 ha cacao/năm, chọn giống chuẩn để canh tác bền vững, mở rộng vùng nguyên liệu.
Bên cạnh những lợi thế về sản xuất, nhìn chung, thị trường tiêu thụ cacao thuận lợi, dự báo trong tương lai cung vẫn thấp hơn cầu.
Giá cacao tăng, người dân hưởng lợi và tăng thu nhập, từ đó chú trọng hơn trong việc đầu tư, chăm sóc cũng như mở rộng diện tích cây trồng, góp phần tăng sản lượng và hướng tới phát triển bền vững.
Từ những tiềm năng, thuận lợi, tỉnh Đắk Lắk đang xây dựng “Đề án phát triển ngành hàng cacao” phù hợp với định hướng tái cơ cấu nông nghiệp trong giai đoạn tới.
Mục tiêu của Đề án nhằm xây dựng ngành hàng cacao phát triển theo chuỗi giá trị, đảm bảo bền vững về mặt kinh tế, xã hội, môi trường; xây dựng thương hiệu sản phẩm phù hợp với hội nhập quốc tế, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng cacao ngày càng tăng ở thị trường xuất khẩu và nội địa.
Mặt khác, nhiều nông hộ, hợp tác xã, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đang thử nghiệm, triển khai mô hình vừa sản xuất cacao vừa gắn với du lịch trải nghiệm.
Bên cạnh xây dựng “Đề án phát triển ngành hàng cacao,” tỉnh rà soát lại những địa phương có khả năng trồng cây cacao; đồng thời rà soát lại ngành hàng cacao từ khâu tổ chức, sản xuất, chế biến đến thị trường tiêu thụ và rà soát các chính sách để phát triển ngành hàng bền vững.
Trong Đề án phát triển ngành hàng cacao, các chuyên gia đánh giá và đưa ra nhiều giải pháp nhưng khâu quan trọng nhất là khâu chọn giống, đồng thời cần làm tốt khâu canh tác, chế biến và phòng trừ sâu bệnh.
Tỉnh Đắk Lắk cũng xác định phát triển ngành hàng cacao phải lấy hộ nông dân và các thành phần kinh tế khác là chính, do vậy cần có các chính sách cụ thể khuyến khích phát triển kinh tế hộ, kinh tế trang trại, các thành phần kinh tế tư nhân có điều kiện tham gia phát triển cacao.
Đồng thời, phát triển ngành hàng cacao trong giai đoạn tới phải theo hướng bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí carbon./.
