Chúng tôi tin rằng cách tốt nhất để thực sự hiểu và canh tác có hiệu quả cây cacao là sống cùng với cây, nuôi chúng từ hạt (như trẻ sơ sinh) và chăm sóc chúng trong suốt cuộc đời của chúng.
“Trong tất cả các bước cần thiết để làm ra được sô-cô-la, việc trồng cây ca cao là công đoạn mà người trồng như chúng tôi biết rõ nhất và thích thú nhất.”
Bắt đầu bằng việc tìm kiếm một cây cacao thể hiện một số đặc điểm nhất định mà bạn muốn nhân giống, canh tác. Những điều chính bạn tìm kiếm là sức khỏe và sức sống, hương vị, năng suất và—quan trọng nhất, theo chúng tôi—chính là giống cây – viên ngọc trong thế giới ca cao
Khi sử dụng cây giống để trồng, hãy chọn cây giống khỏe mạnh và tươi tốt từ vườn đa dòng. Khuyến nghị cây giống, cây ghép hoặc cây chồi từ 4–6 tháng tuổi. Cây giống, cây ghép hoặc cây chồi phải được trồng ở giữa hố, không quá sâu.
Nhân giống bằng hạt:
Trong quá trình nhân giống hạt ca cao, hạt giống nên được xử lý bằng tro hoặc vôi. Hạt ca cao nên được gieo trong túi polythene. Những hạt giống này có thể được nuôi trong luống ươm có bóng râm cần thiết. Hạt giống được gieo ngay sau khi chiết xuất.
Cây giống cao 60 cm nên sẵn sàng để cấy vào đất. Để nảy mầm tốt hơn , hãy đảm bảo gieo những hạt có độ dày vỏ quả nhỏ hơn một cm và trọng lượng hạt (khô) lớn hơn một gam.
Nhân giống sinh dưỡng:
Cây ca cao có thể được nhân giống bằng cách giâm cành, ghép cành hoặc ghép mắt. Trong phương pháp nhân giống sinh dưỡng, để đạt được 90% ra rễ, hãy sử dụng cành giâm dài 3 đến 4 cm với 1 hoặc 2 lá trên đó, được xử lý bằng IBA
Nhìn chung, nên xử lý cành giâm dài 15 cm có bốn lá ngọn bằng hỗn hợp NNA + IBA và trồng trong túi nilon; điều này sẽ giúp cây ra rễ ở mức 65–75% sau một tháng.
IBA (Axit Indole-3-butyric) và NAA (Axit 1-Naphthylacetic) là hai chất điều hòa sinh trưởng thực vật thuộc nhóm auxin, được sử dụng phổ biến trong nông nghiệp để kích thích ra rễ, tăng cường sự phát triển của cây và chống rụng quả.
Chọn Cây Mẹ
Đầu tiên, bạn chọn một cây mà bạn muốn nhân giống – một cây model – chuẩn. Có thể bạn chọn cây có năng suất cao nhất trong trang trại của mình. Hoặc có thể bạn tìm kiếm cây tại một số vùng phù hợp miễn là bạn có quan hệ hợp tác tốt, bạn sẽ nhận được những thỏa thuận hiệu quả để bắt đầu
Thu hoạch hạt giống
Có một chi tiết thú vị về cây cacao mà quả nên được thu hoạch, lấy hạt để trồng. Một trong những đặc điểm của cây cacao là nó tạo ra hoa (và sau đó là quả) dọc theo thân cây cũng như từ các cành của nó. Thuật ngữ khoa học cho loại cây độc đáo này là “cauliflory”.
Nếu bạn nói chuyện với những người nông dân ở Piedra de Plata hoặc trong cộng đồng gần nhất với các đồn điền cacao hoặc ở hầu hết bất kỳ cộng đồng trồng cacao nào khác xung quanh đây, họ sẽ cho bạn biết rằng những quả tốt nhất để sử dụng làm hạt là những quả mọc trên cành chứ không phải trên thân cây.
Để làm sô cô la , quả trên cả thân và cành đều tốt như nhau. Nhưng họ nói rằng quả thu hoạch từ thân cây không tốt cho hạt giống, vì chúng tạo ra cây có năng suất không cao. Tuy khoa học chưa có khẳng định tính chính xác nhưng người trồng đa phần tuân thủ trong một số trường hợp.
“Cách duy nhất để đảm bảo đặc tính di truyền của cây giống ca cao là ghép nó với cành giâm từ cây mà bạn muốn nhân”
Bạn lấy một chiếc dao rựa và cắt mở vỏ quả. Sẽ có khoảng 30 hạt bên trong—mỗi hạt được phủ một lớp cùi trắng ngọt. Nếu có ít hơn 30 hạt hoặc nếu hạt nhỏ bất thường, có lẽ bạn không nên trồng chúng. Và ngay cả khi hạt nhiều và có kích thước tốt, điều này cũng không đảm bảo rằng chúng sẽ tạo ra những cây cuối cùng tạo ra những quả có cùng đặc điểm này.
Tùy chọn ghép
Một cây đã được ghép thành công về mặt kỹ thuật được gọi là cây nhân bản.
Ghép cây có một số ưu điểm hơn so với trồng cây từ hạt.
- Cây cuối cùng được tạo ra sẽ có cùng đặc điểm di truyền với cây mà cành ghép (tức là chồi hoặc cành ghép) được lấy ra.
- Một cây ghép có thể bắt đầu ra quả trong vòng 1-2 năm đầu tiên, trong khi một cây trồng từ hạt thường phải mất khoảng 3-4 năm.
- Cây cacao ghép phát triển theo chiều ngang, trong khi cây cacao trồng từ hạt phát triển theo chiều dọc.
- Cấu trúc ngang của cây ghép dễ quản lý và thu hoạch hơn.
Trồng ca cao chắc chắn là một nghệ thuật.
Cây ca cao phát triển đặc biệt tốt trong môi trường xanh, trong canh tác bền vững.
Cây ca cao cần bóng râm và cao khoảng 30 feet (khoảng 9.144m). Chuẩn bị đất rất quan trọng trước khi trồng, vì chúng không chịu được đất sét nặng hoặc đất kiềm; tuy nhiên, chúng thích nhiều chất hữu cơ ủ trộn vào đất. Bón phân rất quan trọng, vì vậy hãy lên kế hoạch bón nhiều loại phân quanh năm và tính đến khí hậu và đặc tính của đất; điều này sẽ giúp cây ca cao duy trì tốc độ tăng trưởng tối ưu cũng như tăng năng suất theo thời gian.
Cần duy trì nguồn nước tưới đều đặn, đặc biệt là với những vùng trồng có vị trí không được phẳng hoặc ở những vùng có mùa khô rõ rệt thì có thể cần tưới nước thường trong những thời điểm đó, nhưng không cần thiết vào những thời điểm khác trong năm khi lượng mưa vượt quá tốc độ bốc hơi.
Khí hậu
- Cây ca cao có thể được trồng ở độ cao lên tới 1150 mét so với mực nước biển trung bình (MSL).
- Cây ca cao cần lượng mưa trung bình hàng năm từ 1000 mm đến 2000 mm.
- Độ ẩm tương đối 80–85%
- Nhiệt độ tối đa cần thiết để trồng trọt là 34 °C.
- Nhiệt độ tối thiểu cần thiết để trồng loại cây này là 14 °C.
Ca cao cần bóng râm
Cây ca cao cần bóng râm trong năm đầu tiên phát triển. Khi được một tuổi, chúng sẽ bắt đầu cao hơn và có thể chịu được nhiều ánh sáng mặt trời hơn.
Vào năm thứ hai, cây ca cao cần được che bóng râm trong nhiều giờ mỗi ngày để chúng có thể phát triển thân cây khỏe mạnh và cành cây chắc chắn. Sau hai năm, cây ca cao có thể chịu được ánh nắng mặt trời đầy đủ (với điều kiện chúng được trồng ở khu vực có nhiều nước).
Chuẩn bị đất
Đất cần được chuẩn bị bằng cách cày 3-4 lần cho đến khi đất đạt đến giai đoạn cày xới tơi xốp. Vì cây trồng này cần đất thoát nước tốt nên đất cần được chuẩn bị sao cho nước thoát nhanh.
Chuẩn bị đất rất quan trọng vì ca cao thích đất thoát nước tốt. Độ pH từ 5,5-6,5 và cần bón phân trong suốt mùa sinh trưởng. Nhiều yếu tố quyết định khả năng phát triển rễ khỏe mạnh của cây ca cao, bao gồm hàm lượng dinh dưỡng và khả năng thoát nước. Chất lượng đất sẽ có tác động đáng kể đến tốc độ bạn có thể canh tác cây trồng của mình.
Để đảm bảo cây ca cao của bạn có thể tạo ra hệ thống rễ khỏe mạnh, hãy chọn một khu vực có đất thoát nước tốt đã được bổ sung chất dinh dưỡng (các chất cải tạo đất như phân chuồng ủ hoặc rêu than bùn). Địa điểm bạn chọn cũng phải không có đá và mảnh vụn—điều này sẽ giúp ngăn ngừa bất kỳ thiệt hại nào trong quá trình trồng.
Việc sử dụng phân bón
Việc bón phân là một công cụ quan trọng đối với cây ca cao. Tần suất và lượng phân bón bạn bón cho hạt ca cao có thể quyết định chất lượng thu hoạch của chúng. Lưu ý rằng không phải tất cả các loại phân bón đều giống nhau và một số loại có chứa hóa chất có thể gây hại cho cây trồng của bạn.
Ba chất dinh dưỡng đa lượng chính mà cây trồng hấp thụ với số lượng tương đối đáng kể là: nitơ (N), phốt pho (P) và kali (K).
- Các chất dinh dưỡng trung lượng bao gồm canxi (Ca), magiê (Mg) và lưu huỳnh (S).
- Các chất dinh dưỡng vi lượng thiết yếu mà cây trồng cần với số lượng nhỏ bao gồm sắt (Fe), mangan (Mn), kẽm (Zn), đồng (Cu), bo (B) và molypden (Mo).
Mỗi chất dinh dưỡng có chức năng riêng trong việc giúp cây trồng phát triển rễ, lá, hoa hoặc quả khỏe mạnh, bằng cách cung cấp các nguyên tố cho các chức năng sinh lý, chẳng hạn như quá trình quang hợp hoặc hô hấp.
- Nitơ thúc đẩy sự phát triển của lá; kali làm tăng quá trình quang hợp; phốt pho hỗ trợ sự phát triển của rễ và sự phát triển của quả
- Canxi tăng cường thành tế bào, giúp bảo vệ cây chống lại bệnh tật và cải thiện khả năng hấp thụ nước của rễ cây để chúng có thể tiếp cận nước và chất dinh dưỡng tốt hơn.
Có một số điều bạn nên cân nhắc trước khi đưa ra quyết định. Ví dụ, độ pH của đất là bao nhiêu và đất chứa bao nhiêu nitơ, phốt pho và kali? Kết cấu của đất như thế nào và bạn mong đợi điều kiện thời tiết nào trong mùa này?
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ giúp bạn chọn đúng loại phân bón cho cây ca cao của mình. Bạn cũng nên cân nhắc đến chi phí phân bón và tần suất cần bón phân.
Nguyên tắc chung khi bón phân cho cây ca cao
Để tránh mọi vấn đề tiềm ẩn với cây ca cao của bạn, tốt nhất là bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia hoặc nhà nông học địa phương trước khi mua phân bón. Theo nguyên tắc chung, bạn nên đảm bảo rằng số đầu tiên trên nhãn phân bón nằm trong khoảng từ 10 đến 20. Điều này sẽ đảm bảo rằng cây ca cao của bạn nhận được lượng nitơ phù hợp. Nitơ là một nguyên tố thiết yếu cho sự phát triển và sức khỏe của cây, nhưng quá nhiều có thể khiến cây dễ bị bệnh hơn.
Số thứ hai trên nhãn phải nằm trong khoảng từ 20 đến 40; điều này cho biết hàm lượng phốt pho. Phốt pho giúp cây phát triển rễ khỏe và cải thiện khả năng hấp thụ các chất dinh dưỡng khác từ các lớp đất sâu hơn. Số thứ ba trên nhãn phải nằm trong khoảng từ 10 đến 30. Điều này cho biết hàm lượng kali, cần thiết cho quá trình quang hợp, vận chuyển đường và các quá trình thiết yếu khác. Nó cũng giúp cây ca cao chống lại sâu bệnh.
Xét nghiệm đất có thể giúp bạn quyết định loại phân bón nào cần bón và bón với liều lượng bao nhiêu, bằng cách giúp bạn hiểu được chất dinh dưỡng nào đã có sẵn với lượng đủ trong đất, chất nào bị thiếu hoặc liệu bạn có cần loại bỏ lượng muối tích tụ hay không.
Tưới nước đều đặn
Trong một số trường hợp, cần phải đầu tư và duy trì hệ thống tưới nước . Có thể sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt để tưới cây ca cao, nhưng cũng có thể sử dụng vòi. Trong cả hai trường hợp, nên tưới nước vào buổi sáng hoặc buổi tối để tránh bốc hơi nước vào thời điểm nóng nhất trong ngày. Không cần tưới nước cho việc trồng ca cao nếu bạn sống ở khu vực có lượng mưa cao trong suốt cả năm và lượng mưa trung bình trên 1.000 mm (39 inch).
Tưới nước đúng cách cho cây ca cao đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh và cho năng suất cao. Vì cây ca cao dễ bị hạn hán nên cần duy trì độ ẩm liên tục. Vào mùa hè, khi thời tiết nóng và khô, bạn nên tưới nước cho cây ca cao non ba ngày một lần. Trong trường hợp lũ lụt và mưa lớn, hãy đảm bảo thoát nước ra khỏi vườn càng sớm càng tốt. Áp dụng phương pháp tưới nhỏ giọt là phương pháp tốt nhất để sử dụng nước hiệu quả. Ngay cả việc bón phân qua phương pháp nhỏ giọt cũng có thể giúp sử dụng phân bón tốt hơn và kiểm soát sự phát triển của cỏ dại.
Cắt tỉa
Cắt tỉa là một phần quan trọng trong việc trồng và chăm sóc cây ca cao. Có nhiều lý do để cắt tỉa cây ca cao:
Bạn nên cắt tỉa cây vào mùa khô để cây có thời gian phục hồi trước mùa mưa tiếp theo, khi lá mới sẽ nảy mầm. Điều này có thể giúp giảm các vấn đề về côn trùng và nấm sau này.
Nên cắt tỉa những cây non (dưới 10 năm tuổi) vì mục đích chung, chẳng hạn như định hình và kiểm soát kích thước. Điều này bao gồm việc loại bỏ bất kỳ cành không mong muốn, gỗ chết hoặc thân yếu nào không hỗ trợ sản xuất quả tốt hoặc có khả năng gây ra các vấn đề về bệnh ở cây già.
Cây có nhiều thân hoặc cành chính lớn có thể dễ bị tách hơn so với cây có thân đơn hoặc cành chính. Do đó, bạn nên loại bỏ tất cả trừ một thân/cành gần mặt đất để chỉ có một thân “chính” tạo ra quả trên mặt đất mỗi năm.
Sâu bệnh
Trong bất kỳ loại cây trồng nào, việc kiểm soát sâu bệnh đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được sản lượng chất lượng và năng suất cao hơn. Sau đây là các loại sâu bệnh chính thường gặp trong trồng ca cao:
- Sâu bệnh: Sau đây là những loại sâu bệnh thường gặp trong quá trình trồng ca cao: rệp sáp, rệp vừng, rầy, sâu bướm, muỗi, sâu đục quả ca cao và sâu đục thân.
- Bệnh tật: Sau đây là những bệnh thường gặp trong trồng ca cao: bệnh sưng chồi ca cao, bệnh cháy lá cây con, bệnh chổi rồng, bệnh đen quả, bệnh sương giá quả, bệnh loét thân và bệnh héo rũ.
Xử lý:
- Phun dầu Neem 3% hoặc xà phòng dầu cá Rosin 25 g/lít
- Phun dimethoate với liều lượng 2 ml/lít
- Phun imidacloprid (0,6 ml/lít), thiamethoxam (0,6 g/lít), profenophos (2 ml/lít) và carbaryl (2 g/lít).
- Phun hỗn hợp Bordeaux 1% hoặc đồng oxychloride 0,2% vào bệnh cháy lá ở cây con ngay trước khi gió mùa bắt đầu và thường xuyên sau đó.
- Loại bỏ những quả bị nhiễm bệnh.
- Nhổ bỏ và tiêu hủy những cây con bị ảnh hưởng.
Thu hoạch
Năng suất kinh tế thực tế bắt đầu từ năm thứ ba-năm thứ năm. Quả ca cao chín trong khoảng 5 đến 6 tháng. Thông thường, ca cao cho hai vụ chính trong một năm. Thông thường, người ta có thể đánh giá độ chín của quả bằng cách thay đổi màu sắc. Nhìn chung, quả xanh chuyển sang màu vàng khi chín. Đảm bảo thu hoạch theo các khoảng thời gian đều đặn 10–12 ngày. Không để quả quá chín. Quả được mở ra bằng cách hơ nóng trên bề mặt cứng hoặc sử dụng chày.
Xử lý sau thu hoạch
Sau khi thu hoạch xong, cần tiến hành lên men quả. Sau đó, cần phải tách quả và bạn có thể thu được 30 đến 35 hạt ca cao ướt cho mỗi quả. Những hạt này phải trải qua quá trình lên men và sấy khô. Hạt ca cao khô phải được phân loại, đóng gói và lưu trữ.
Năng suất
Năng suất trung bình của cây ca cao
| Hình thức trồng | Năng suất trung bình (kg hạt khô/ha/năm) |
| Thấp (canh tác truyền thống, ít chăm sóc) | 300 – 500 kg/ha/năm |
| Trung bình (quản lý tương đối, giống thường) | 800 – 1.200 kg/ha/năm |
| Cao (giống tốt, kỹ thuật đúng, chuyên canh) | 1.500 – 2.500 kg/ha/năm |
| Rất cao (chuyên canh, giống cao sản, canh tác hiện đại) | > 3.000 kg/ha/năm |
Năng suất lý tưởng: Một số mô hình trình diễn ở các nước như Malaysia, Indonesia, Ecuador hay Việt Nam (Bến Tre, Đắk Lắk) đã ghi nhận năng suất đạt 2.000–3.000 kg/ha/năm với giống cao sản và kỹ thuật canh tác chuẩn.
Một số giống ca cao cao sản phổ biến (tại Việt Nam)
| Tên giống | Đặc điểm | Năng suất hạt khô |
| Trinitario 16 | Lai tạo từ Criollo và Forastero, hương tốt | 1.500 – 2.000 kg/ha/năm |
| SCA 6, SCA 12 | Chịu hạn, kháng bệnh tốt | 1.800 – 2.500 kg/ha/năm |
| UIT 1, UIT 2 (Viện CNTP TPHCM) | Phù hợp Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long |
Gợi ý để đạt năng suất cao
- Chọn giống chuẩn, sạch bệnh, nguồn gốc rõ ràng
- Áp dụng mô hình trồng chuyên canh, xen canh hợp lý (với dừa, chuối, tiêu…)
- Tưới nhỏ giọt hoặc tưới luân phiên theo mùa
- Ứng dụng phân bón hữu cơ vi sinh, đặc biệt cho cây dưới 3 năm
- Theo dõi dịch hại định kỳ, cắt tỉa thường xuyên
Kết luận: Trồng cây ca cao thương mại là một lựa chọn khả thi cho những ai muốn tham gia vào ngành nông nghiệp. Điều quan trọng cần nhớ là cần có thời gian và sự tận tâm để trồng một đồn điền ca cao thành công. Với sự chăm chỉ và kế hoạch hợp lý, bạn có thể trở thành một ông trùm ca cao. Bạn muốn khởi sự ngành kinh doanh này cho chính mình như thế nào
